Hepimiz saatlerde A.M. ve P.M. ibaresini görmüşüzdür, ve hepimizin A.M.’in öğleden önceyi, P.M.’in öğleden sonrayı temsil ettiğini biliriz. İyi de A.M. ve P.M. nedir?Bunların kökeni ne?
Öncelikle bir çok kişinin merak ettiği bir soruya cevap vererek başlayalım; A.M. ile P.M. nelerin kısaltmaları veya neleri ifade ediyorlar? A.M. Ante Meridiem (Latince: öğleden önce); P.M. Post Meridiem (Latince: öğleden sonra) demektir.
Bunu açıkladıktan sonra da biraz kökenine ve kullanımına değinelim. 12 birimlik saatin kökeni Mezopatamya ve Eski Mısır’a kadar dayanır. Eski uygarlıklar özellikle geceleri kullanmak için çeşitli saatler geliştirmiş olsalar da; 14’üncü yüzyılda ortaya çıkan ilk mekanik saatlerde 24 saat de gösteriliyordu. 24 saatlik analog saatlerde 24 saat de sıralı bir şekilde mevcuttu. Bu saatlerin kiminde ise çift 12 saat vardı; yani öğleden öncesi 12 rakamla, öğleden sonrası diğer 12 rakamla gösteriliyordu. 15’inci ve 16’ıncı yüzyılda 12 saatlik sistem basitliği ve üretim kolaylığı sayesinde özellikle Avrupa’da standart haline geldi; ancak 24 saatlik sistem, bilimsel ve astronomik çalışmalarda hala kullanılıyordu.
12 saatlik sistemin en büyük 2 devantajna da deyinmeden geçemeyeceğim. Birincisi, bahsi geçen saatin öğleden önce mi yoksa sonra mı olduğu çok rahat karıştırılabilir; İkincisi ise geceyarısının karıştırılabilmesi. Her ne kadar 1900’lerin başından beri dünya yavaş yavaş 24 saatlik sistemi benimse de hala bir çok ülke de 12 saatlik sistem kullanılmakta. 24 saatlik sistemin en büyük avantajı yukarıda bahsettiğim karışmaların olmaması.
Bu arada Türkiye’de, yazılı olarak yaygın olarak 24 saatlik sistem kullanılsa da, sözlü olarak 12 saatlik kullanılmakta. Mesela bir otobüsün saatine bakarsanız 19:00 yazdığını görürsünüz; ancak genelde “otobüsün kaçta?” diye sorulduğunda, verilen cevap “19’da” değil, “7’de” oluyor.
Kaynaklar: